Γράφει ο Γιώργος Καζολέας, Δικηγόρος
Η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης ενέκρινε το Μάρτιο του 2017, κατά τη συνάντηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα, στην οποία εξετάστηκε η εφαρμογή των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των
Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) σύμφωνα με το άρθρο 46 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης, τα τελικά
ψηφίσματα, κλείνοντας την εξέταση των σχετικών υποθέσεων. Μεταξύ αυτών ήταν και η υπόθεση του ανεξιχνίαστου ακόμα θανάτου της 21χρονης Οξάνα
Ράντσεβα στην Κύπρο στις 28 Μαρτίου 2001. Και ήδη η
αντίφαση έχει γίνει αντιληπτή, πολύ δε περισσότερο όταν έχει προηγηθεί και απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού, το οποίο έκρινε αθώο τον ιδιοκτήτη του νυχτερινού κέντρου στο οποίο εργαζόταν η 21χρονη Ρωσίδα, για την κατηγορία του εγκλεισμού προσώπου, καθώς και δυο πρώην αστυνομικούς
που αντιμετώπιζαν την κατηγορία της παράλειψης καθήκοντος.
Ουσιαστικά με την έγκριση του πορίσματος από το Συμβούλιο της
Ευρώπης, σε σχέση με την απόφαση του ΕΔΔΑ το 2010, που καταδίκασε την Κύπρο, αλλά και τη Ρωσία, για παράβαση
του άρθρου 4 της ΕΣΔΑ (Απαγόρευση της δουλείας και εμπορίας ανθρώπων) και μόνο
την Κύπρο για παραβίαση του άρθρου 2 (δικαίωμα στη ζωή) με την αιτιολογία ότι η
κυπριακή δημοκρατία δεν έλαβε τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία της ζωής
της Ράντσεβα καθώς και για παραβίαση του άρθρου 5 (δικαίωμα στην ελευθερία και
στην ασφάλεια), έκλεισε ο φάκελος της υπόθεσης θανάτου της Ράντσεβα χωρίς να έχει χυθεί φως στις συνθήκες
υπό τις οποίες η Ρωσίδα βρέθηκε νεκρή το 2001 στο πεζοδρόμιο της πολυκατοικίας σε διαμέρισμα της οποίας
βρισκόταν.
Ειδικότερα, το ΕΔΔΑ είχε κρίνει ότι για την κράτηση της Ράντσεβα για περίπου
μία ώρα στο αστυνομικό τμήμα της Λεμεσού και για τον ακόλουθο παράνομο και αυθαίρετο περιορισμό της σε ιδιωτικό διαμέρισμα, υπεύθυνες ήταν οι κυπριακές
αρχές, καθώς και ότι η κράτηση της στο τμήμα μετά τη διαπίστωση ότι δεν
βρισκόταν νόμιμα στη χώρα δεν προβλεπόταν στο εγχώριο δίκαιο. Αξίζει
επίσης να σημειωθεί ότι η Κύπρος αναγνώρισε ότι παραβίασε τα άρθρα 2,3,4,5, και 6
της ΕΣΔΑ, προσφερόμενη να πληρώσει αποζημίωση για ηθική βλάβη στον προσφεύγοντα πατέρα της κοπέλας.
Το επαρχιακό δικαστήριο Λεμεσού στήριξε την απαλλακτική του
απόφαση στην έλλειψη επαρκούς μαρτυρίας που να ενοχοποιεί τους κατηγορούμενους
και φυσικά είναι αυτονόητη η ισχύς του τεκμηρίου της αθωότητας.
Κανείς δεν πρέπει να καταδικαστεί όταν δεν υπάρχουν τα αναγκαία στοιχεία γι' αυτό. Η συλλογή των αποδεικτικών στοιχείων και μαρτυριών στις ποινικές υποθέσεις, ωστόσο, είναι καθήκον της πολιτείας
μέσω των αρμοδίων οργάνων της και εδώ ήταν το κρίσιμο
σημείο που προσπάθησε να αναδείξει ο πατέρας της Ράντσεβα, απευθυνόμενος στο ΕΔΔΑ.
Όπως προκύπτει από το πόρισμα
του Συμβουλίου της Ευρώπης για την υπόθεση, ο πατέρας
μετά από σχετική διαμαρτυρία του, κλήθηκε από τις κυπριακές
αρχές να παραστεί κατά τη διενέργεια της έρευνας για τα
αίτια και τις περιστάσεις θανάτου της κόρης
του και να θέσει ερωτήσεις σε μάρτυρες που ταυτοποιήθηκαν από αυτόν.
Η Επιτροπή αποφάσισε να κλείσει το φάκελο της υπόθεσης σε
σχέση και με την υιοθέτηση των γενικών μέτρων, μένοντας ικανοποιημένη με τα μέτρα που έλαβε η Κύπρος (εισαγωγή του
νόμου 87 (Ι) του 2007, με τον οποίο ποινικοποιείται η εμπορία ανθρώπων και με
αλλαγές στο σχετικό καθεστώς για τη βίζα για να αποφευχθεί η κατάχρηση,
συμπεριλαμβανομένης της κατάργησης της θεώρησης artiste visa).
Οι κυπριακές αρχές επιβεβαίωσαν επίσης ότι θα συνεχίσoυν να
συνεργάζονται στενά με τα όργανα παρακολούθησης σύμφωνα με τη Σύμβαση του
Συμβουλίου της Ευρώπης για τη Δράση κατά της Εμπορίας Ανθρώπων, θεωρώντας εν κατακλείδι
ότι τα μέτρα που έχουν ληφθεί εξαλείφουν τα αποτελέσματα των παραβιάσεων της
Σύμβασης που διαπίστωσε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στην συγκεκριμένη απόφαση, καθώς
και ότι τα μέτρα αυτά θα αποτρέψουν νέες παρόμοιες παραβιάσεις στο μέλλον σε συμμόρφωση
με τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν από το άρθρο 46, παράγραφος 1, της Σύμβασης.
Ωραία όλα αυτά τα γενικόλογα συμπεράσματα, αλλά ωχριούν
μπροστά στην προφανή πραγματικότητα που είναι ο ανεξιχνίαστος θάνατος μιας νέας κοπέλας
υπό ανεξήγητες συνθήκες. Και η πραγματικότητα αυτή τα αμφισβητεί. Μπορεί το ΕΔΔΑ
στην απόφασή του να είχε διαπιστώσει ότι τόσο η Κύπρος όσο και η Ρωσία απέτυχαν
να προστατεύσουν την Οξάνα Ράντσεβα από τις συνέπειες που είχε η στρατολόγησή της σε
δίκτυο trafficking, ωστόσο θα πρέπει και οι αρμόδιοι στις υπεύθυνες θέσεις να επιτελούν
σωστά το σοβαρό καθήκον που τους έχει ανατεθεί ώστε οι ευθύνες
του απρόσωπου κράτους κάποτε να προσωποποιούνται και να εξατομικεύονται και αντίστοιχες υποθέσεις να διαλευκαίνονται και να κλείνουν χωρίς ερωτηματικά.
Σχόλια