Εγγυητές Δανείων: Η υποχρέωση ενημέρωσης του Εγγυητή από την Τράπεζα – Πώς ο εγγυητής μπορεί να απαλλαχθεί από τις υποχρεώσεις του

του Γιώργου Καζολέα, Δικηγόρου LL.M. 

Η Σύμβαση Εγγύησης που συνάπτεται μεταξύ Εγγυητή και Τράπεζας αποτελεί συμφωνία που θα πρέπει να μελετηθεί πολύ προσεκτικά πριν την υπογραφή της καθώς οι όροι της έχουν άμεση επιρροή στις υποχρεώσεις του Εγγυητή ιδίως στις περιπτώσεις , στις οποίες η Σύμβαση Δανείου μεταξύ Πρωτοφειλέτη και Τράπεζας δεν εξελίσσεται ομαλά. Αλλά ακόμα και μετά τη σύναψη της, οι όροι της εγγυητικής συμφωνίας θα πρέπει να εξετάζονται με προσοχή καθώς ορισμένοι από αυτούς έχουν κριθεί παράνομοι και καταχρηστικοί.

Η υποχρέωση ενημέρωσης του Εγγυητή πριν από τη σύναψη της Εγγυητικής Σύμβασης

Η υποχρέωση της Τράπεζας να ενημερώνει τον εγγυητή υφίσταται σε δύο διαφορετικούς χρόνους, πριν τη σύναψη της σύμβασης και μετά από αυτήν.

Σύμφωνα με το άρθρο 5 του περί της Προστασίας Ορισμένης Κατηγορίας Εγγυητών Νόμου του 2003 προτού ο προτιθέμενος εγγυητής υπογράψει σύμβαση εγγύησης σε σχέση με την παραχώρηση δανείου για ποσό πέραν των πέντε χιλιάδων λιρών, ο προτιθέμενος πιστωτής παραδίδει ή διευθετεί την παράδοση στον προτιθέμενο εγγυητή ή σε πληρεξούσιο αντιπρόσωπό του (α) επιστολή στην οποία αποκαλύπτονται και καταγράφονται τα ακόλουθα σχετικά με την παροχή της εγγύησης : –

(i) Το ποσό του δανείου που παραχωρείται δυνάμει της συμφωνίας δανείου, τα επιτόκια και οποιαδήποτε άλλη ρύθμιση σε σχέση με τον τόκο και ο τρόπος και χρόνος αποπληρωμής της συνολικής οφειλής από τον πρωτοφειλέτη,

(ii) το ποσό εκάστης δόσης αποπληρωμής σε περίπτωση αποπληρωμής του δανείου τμηματικώς και η ημερομηνία ή η προθεσμία εντός της οποίας αυτή καθίσταται πληρωτέα δυνάμει της συμφωνίας δανείου,

(iii) το ποσοστό του τόκου που χρεώνεται δυνάμει της συμφωνίας δανείου σε περίπτωση υπερημερίας του πρωτοφειλέτη στην αποπληρωμή του δανείου ή των δόσεων αποπληρωμής ή αθέτησης της υπόσχεσης ή υποχρέωσής του να το αποπληρώσει κατά τα διαλαμβανόμενα στην εν λόγω συμφωνία,

(iv) σε περίπτωση ύπαρξης συνεγγυητών, τα ονόματά τους και κατά πόσο ο εγγυητής και έκαστος των συνεγγυητών του κεχωρισμένως, θα παρέχει την εγγύησή του στον πιστωτή σε σχέση με ολόκληρο το ποσό που αποτελεί υπόσχεση ή υποχρέωση του πρωτοφειλέτη να καταβάλει στον πιστωτή δυνάμει της συμφωνίας δανείου ή κατά πόσο ο εγγυητής θα παρέχει στον πιστωτή την εγγύησή του μόνο για καθορισμένο μέρος του εν λόγω ποσού.

(β) γραπτή δήλωση του προτιθέμενου πρωτοφειλέτη σχετικά με όλα τα περιουσιακά στοιχεία του προτιθέμενου πρωτοφειλέτη, περιλαμβανομένων των λεπτομερειών τυχόν επιβαρύνσεων της περιουσίας του που θα ισχύουν με τη σύναψη της συμφωνίας δανείου.

Η υποχρέωση ενημέρωσης του Εγγυητή μετά τη σύναψη της Εγγυητικής Σύμβασης

Καθοριστική για την προστασία των δικαιωμάτων του Εγγυητή είναι η υποχρέωση της τράπεζας να τον ενημερώνει γραπτώς και χωρίς καθυστέρηση για την μη πληρωμή από τον Πρωτοφειλέτη τριών (3) τουλάχιστον δόσεων ή και για κάθε άλλη αθέτηση από τον Πρωτοφειλέτη υποχρέωσης που πηγάζει από τη δανειακή σύμβαση.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 12 παρ.1 του παραπάνω Νόμου «σε κάθε σύμβαση εγγύησης, ο πιστωτής υποχρεούται να ενημερώνει χωρίς καθυστέρηση και γραπτώς τον εγγυητή με επιστολή του στη διεύθυνσή του που καταγράφηκε στη συμφωνία δανείου ή στην τελευταία γνωστή στον πιστωτή διεύθυνσή του για κάθε καθυστέρηση καταβολής τριών τουλάχιστον δόσεων ή αθέτηση από τον πρωτοφειλέτη οποιασδήποτε άλλης υπόσχεσης ή υποχρέωσής του δυνάμει της συμφωνίας δανείου ή άρση ή μεταβολή οποιασδήποτε επιβάρυνσης που είχε τεθεί στην περιουσία του προς όφελος του πιστωτή για τους σκοπούς της συμφωνίας δανείου»

Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 12 του παραπάνω νόμου, «σε κάθε σύμβαση εγγύησης, ο πιστωτής υποχρεούται να οχλήσει τον πρωτοφειλέτη σε κατάλληλο χρόνο με επιστολή του στη διεύθυνση που καταγράφηκε στη σύμβαση δανείου ή στην τελευταία γνωστή στον πιστωτή διεύθυνση του πρωτοφειλέτη καλώντας τον να εκπληρώσει τη δυνάμει της συμφωνίας δανείου υπόσχεση ή υποχρέωσή του να αποπληρώσει το δάνειο, η οποία αποτελεί αντικείμενο της σύμβασης εγγύησης, ανεξάρτητα από το κατά πόσο ο πρωτοφειλέτης ανέλαβε ή δεν ανέλαβε υποχρέωση δυνάμει της συμφωνίας δανείου να εκπληρώσει την εν λόγω υπόσχεση ή υποχρέωση κατόπιν οχλήσεως του πιστωτή. Όπως προνοεί ο νόμος, το τι είναι κατάλληλος χρόνος, αποτελεί εν πάση περιπτώσει σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, πραγματικό ζήτημα.

Σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 12 του ως άνω Νόμου η παράλειψη εκτέλεσης από την τράπεζα οποιασδήποτε υποχρέωσης που προβλέπεται από τις παραγράφους 1 και 2:

«(α) θεωρείται παράλειψη τέλεσης πράξης που επιβάλλεται από τις υποχρεώσεις του πιστωτή προς τον εγγυητή μέσα στην έννοια του άρθρου 97 του περί Συμβάσεων Νόμου, και απαλλάσσει τον εγγυητή σε περίπτωση που συνεπεία αυτής παραβλάπτεται, όπως προβλέπεται στο εν λόγω άρθρο, η τελική ικανοποίηση του ιδίου του εγγυητή από τον πρωτοφειλέτη,

(β) συνιστά εν πάση περιπτώσει, παραβίαση ουσιώδους όρου της σύμβασης εγγύησης από τον πιστωτή, σε σχέση με την οποία παρέχονται στον εγγυητή και πιστωτή, οι θεραπείες, οι υπερασπίσεις, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις, που παρέχονται δυνάμει του περί Συμβάσεων Νόμου σε σχέση με παραβίαση ουσιώδους όρου σύμβασης από αντισυμβαλλόμενο».

Περιεχόμενο της υποχρέωσης ενημέρωσης του Εγγυητή

Οι ανωτέρω νομοθετικά προβλεπόμενες και δεσμευτικές για τα πιστωτικά ιδρύματα υποχρεώσεις αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη σημασία καθώς στην πράξη οι εγγυητικές συμβάσεις άλλοτε δεν προνοούν την υποχρέωση ενημέρωσης του Εγγυητή όταν ο πρωτοφειλέτης σταματάει να πληρώνει τις δόσεις του δανείου, ενώ σε άλλες προβλέπεται ακόμα και παραίτηση του Εγγυητή από το δικαίωμά του να ενημερώνεται για την πορεία πληρωμής του δανείου από τον Πρωτοφειλέτη.

Σημειώνεται ότι η προστασία του Νόμου του 2003 καλύπτει και τις παλιές συμβάσεις, όπως ρητά προβλέπει το άρθρο 13 παρ.1 , σύμφωνα με το οποίο οι διατάξεις του Νόμου εφαρμόζονται σε σχέση με συμβάσεις εγγύησης που συνάπτονται μετά την ημερομηνία έναρξης της ισχύος αυτού καθώς και σε σχέση με συμβάσεις εγγύησης που συνήφθησαν πριν την εν λόγω ημερομηνία.

Ο Εγγυητής έχει άμεσο έννομο συμφέρον να γνωρίζει πως εξελίσσεται η αποπληρωμή του δανείου, στο οποίο έχει συμβληθεί ως παρέχων την εγγύηση, καθώς σε περίπτωση που αυτό καταστεί μη εξυπηρετούμενο, η ατομική του περιουσία κινδυνεύει άμεσα. Επιπλέον οι τράπεζες κατά τη συνήθη τακτική τους επαφίενται στην εξασφάλιση που τους παρέχει η σύμβαση εγγύησης χωρίς να εξαντλούν όλα τα περιθώρια ικανοποίησης των δανειακών υποχρεώσεων από τον Πρωτοφειλέτη.

Ειδικότερα, η τράπεζα έχει υποχρέωση να ενημερώνει τον Εγγυητή για κάθε μεταβολή προς το δυσμενέστερο της προσωπικής και περιουσιακής κατάστασης του Πρωτοφειλέτη, η οποία προφανώς συνεπάγεται χειροτέρευση της θέσης του Εγγυητή. Η έγκαιρη ενημέρωση του Εγγυητή σε περίπτωση που το χρέος του Πρωτοφειλέτη δεν αποπληρώνεται ή πολύ περισσότερο έχει χαρακτηρισθεί ως μη εξυπηρετούμενο αποτελεί ευθύνη και υποχρέωση της Τράπεζας και η αθέτηση της υποχρέωσης αυτής συνεπάγεται βλάβη των συμφερόντων του Εγγυητή και θα πρέπει αυτός να απαλλάσσεται. Ο Νόμος περί Συμβάσεων (κεφ.149) το προβλέπει ρητώς στο άρθρο 97: «Αν ο πιστωτής τελέσει πράξη ασυμβίβαστη με τα δικαιώματα του εγγυητή, ή παραλείψει να τελέσει πράξη η οποία επιβάλλεται από τις υποχρεώσεις του προς τον εγγυητή, και συνεπεία αυτού παραβλάπτεται η τελική ικανοποίηση του ίδιου του εγγυητή από τον πρωτοφειλέτη, ο εγγυητής απαλλάσσεται».

Ζήτημα δύναται να προκύψει από την εξειδίκευση του όρου «χωρίς καθυστέρηση» του άρθρου 12 παρ.1 του περί της Προστασίας Ορισμένης Κατηγορίας Εγγυητών Νόμου του 2003 και που αναφέρεται στην υποχρέωση της γραπτής ενημέρωσης του Εγγυητή από την τράπεζα για κάθε καθυστέρηση καταβολής τριών τουλάχιστον δόσεων ή αθέτηση από τον πρωτοφειλέτη οποιασδήποτε άλλης υπόσχεσης ή υποχρέωσής του δυνάμει της συμφωνίας δανείου ή άρση ή μεταβολή οποιασδήποτε επιβάρυνσης που είχε τεθεί στην περιουσία του προς όφελος του πιστωτή για τους σκοπούς της συμφωνίας δανείου. Καθοριστικά για την ερμηνεία του όρου είναι τα γεγονότα που έχουν μεσολαβήσει και που έχουν επιφέρει μεταβολές στην προσωπική και περιουσιακή κατάσταση του Πρωτοφειλέτη δυσχεραίνοντας τη θέση του. Κατά την ορθότερη γνώμη κάθε συμπεριφορά του Πρωτοφειλέτη (συστηματική καθυστέρηση δόσεων, επιπλέον εγγραφή υποθηκών ή κάθε είδους εξασφαλίσεων υπέρ πιστωτικών ιδρυμάτων κλπ) που τείνει να καθιστά «προβληματική» την αποπληρωμή του δανείου από τον Πρωτοφειλέτη, θα πρέπει άμεσα να γίνεται γνωστή στον Εγγυητή.

Ενόψει των παραπάνω κάθε Εγγυητής σε δανειακή σύμβαση οφείλει να εξετάσει εκ νέου πολύ προσεκτικά τους όρους της εγγυητικής σύμβασης και να ελέγξει αν η τράπεζα έχει τηρήσει την υποχρέωση ενημέρωσης. Ο έλεγχος αυτός μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε απαλλαγή του εγγυητή από τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει από την εγγυητική σύμβαση.