Έρχονται ριζικές αλλαγές στον περί Φυλακών Νόμο- Τί αλλάζει στη σωφρονιστική νομοθεσία

Νομοσχέδιο που επιφέρει ριζικές αλλαγές στη σωφρονιστική νομοθεσία της Κύπρου έχει ετοιμάσει το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως. Το νομοσχέδιο που ουσιαστικά αποσκοπεί στην αντικατάσταση του ισχύοντος Περί Φυλακών Νόμου του 1996 (62(I)/1996), εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο κατά τη συνεδρία του στις 15 Μαΐου 2019.

Όπως αναφέρει σχετική ανακοίνωση του Υπουργείου Δικαιοσύνης, οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου και οι αρχές που το χαρακτηρίζουν εναρμονίζουν το σωφρονιστικό σύστημα με τις σύγχρονες αντιλήψεις περί έκτισης των ποινών και τις διεθνείς αρχές περί μεταχείρισης των κρατουμένων.
Για τη σύνταξη του νομοσχεδίου και των αντίστοιχων κανονισμών λήφθηκαν υπόψη οι εισηγήσεις πενταμελούς ανεξάρτητης επιτροπής ειδικών που συστάθηκε μετά από σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Σημείο αναφοράς αποτέλεσαν το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Συμβάσεις Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, οι Ευρωπαϊκοί Σωφρονιστικοί Κανόνες, οι σχετικοί κανονισμοί του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών καθώς και τα πρότυπα και οι συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Πρόληψης των Βασανιστηρίων.
Λήφθηκαν, επίσης, υπόψη η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καθώς και η διαχρονική πραγματικότητα του κυπριακού σωφρονιστικού συστήματος, η μέχρι σήμερα εμπειρία εφαρμογής του υφιστάμενου κανονιστικού πλαισίου των Φυλακών και οι ριζικές αναμορφωτικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί τα τελευταία χρόνια ως προς τη λειτουργία των φυλακών και τη μεταχείριση των κρατουμένων.

‘Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση, οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου διέπονται από μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση ως προς τη μεταχείριση των κρατουμένων και ενσωματώνουν, ταυτόχρονα, επιτυχημένους θεσμούς συνέχισης έκτισης της ποινής, υπό αυστηρή επιτήρηση, εκτός φυλακών (ηλεκτρονική επιτήρηση, αποφυλάκιση επ’άδεία). Με βάση το νομοσχέδιο η έκτιση των ποινών χαρακτηρίζεται από την τήρηση των αρχών της νομιμότητας, του ελέγχου, της διαφάνειας και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και είναι προσανατολισμένη στην αναμόρφωση και κοινωνική επανένταξη των κρατουμένων και την αποφυγή επανάληψης της εγκληματικότητας και επιστροφής στις φυλακές. 

Ενδεικτικές του εύρους και της ουσίας των προτεινόμενων αλλαγών είναι οι ακόλουθες τομές που αποτελούν μέρος της νέας νομοθεσίας:
-Δημιουργία ενός σαφούς και σύγχρονου πλαισίου δικαιωμάτων και υποχρεώσεων όλων όσων εμπλέκονται στη σωφρονιστική διαδικασία.

-Διαχωρισμός κρατουμένων και εξατομικευμένη μεταχείριση ανά κατηγορία και βαθμό ευαλωτότητας με σκοπό την εξειδικευμένη μεταχείριση τους.

-Σχεδιασμός και εφαρμογή επιστημονικής εξατομικευμένης μεταχείρισης τους σε όλα τα στάδια έκτισης της ποινής.

-Δημιουργία αξιοπρεπών συνθηκών έκτισης των ποινών, ισότητας στη μεταχείριση, ασφάλειας και πειθαρχίας στις φυλακές μέσω της τήρησης και εφαρμογής τυπικών και ουσιαστικών εγγυήσεων προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

-Διεύρυνση των δυνατοτήτων αναμόρφωσης και κοινωνικής επανένταξης των κρατουμένων και επικοινωνίας τους με το οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον, δεδομένου ότι η κοινωνική επανένταξη αποτελεί πλέον δικαίωμα των κρατουμένων και υποχρέωση της πολιτείας.

-Ίδρυση οργάνων με αποφασιστική αρμοδιότητα και με αντιπροσωπευτική συγκρότηση, σύνθεση και λειτουργία που θα ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις διοίκησης των φυλακών και ανθρωποκεντρικής μεταχείρισης των κρατουμένων.