Ανάκληση διαβατηρίων: Γιατί το "νομικό κενό" δεν υπάρχει

του Γιώργου Καζολέα, Δικηγόρου

Πρόσφατα δημοσιεύθηκε η θέση ότι δεν είναι δυνατή η ανάκληση κυπριακών διαβατηρίων που χορηγήθηκαν στο παρελθόν σε αλλοδαπούς επενδυτές λόγω «νομικού κενού» στον Nόμο περί Αρχείου Πληθυσμού. Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι στο άρθρο 113 του παραπάνω νόμου , το οποίο προβλέπει τις προϋποθέσεις στέρησης της ιδιότητας του πολίτη και συγκεκριμένα στο εδάφιο (3) αυτού δεν συμπεριλαμβάνεται και το άρθρο 111Α, το οποίο αφορά στην τιμητική πολιτογράφηση αλλοδαπού, για λόγους δημοσίου συμφέροντος.

Ειδικότερα, το άρθρο 113 εδ.(3) έχει ως εξής:

(3) Τηρουμένων των διατάξεων του άρθρου αυτού το Υπουργικό Συμβούλιο μπορεί με Διάταγμα να στερήσει από οποιοδήποτε πολίτη της Δημοκρατίας, το οποίο είναι πολιτογραφημένο δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 111 ή εγγεγραμμένο πρόσωπο δυνάμει των διατάξεων του εδαφίου (2) του άρθρου 110 πρόσωπο, την ιδιότητα του πολίτη εάν ικανοποιηθεί ότι ο πολίτης αυτός-

(α) Μέ έργα ή με λόγια επέδειξε, έλλειψη νομιμοφροσύνης ή δυσμένεια στη Δημοκρατία, ή

(β) σε οποιοδήποτε πόλεμο που διεξάγεται από τη Δημοκρατία παράνομα επιδόθηκε σε συναλλαγή ή επικοινώνησε με τον εχθρό ή επιδόθηκε στη διεξαγωγή ή συμμετείχε σε οποιαδήποτε επιχείρηση η οποία σε γνώση του διεξαγόταν κατά τέτοιο τρόπο ώστε να βοηθήσει τον εχθρό κατά τον πόλεμο αυτό, ή

(γ) μέσα σε δέκα (10) χρόνια από την εγγραφή ή πολιτογράφησή του καταδικάστηκε σε οποιαδήποτε χώρα σε φυλάκιση για ιδιαιτέρως ειδεχθές αδίκημα ή για αδίκημα που ενέχει ηθική αισχρότητα, νοουμένου ότι η εν λόγω καταδίκη αφορά αδίκημα το οποίο αποτελεί και στη Δημοκρατία αδίκημα το οποίο είναι ιδιαιτέρως ειδεχθές ή ενέχει ηθική αισχρότητα και το οποίο επισύρει ποινή φυλάκισης.

Με βάση αυτό το επιχείρημα προβάλλεται ότι δεν είναι δυνατή η ανάκληση των πολιτογραφήσεων που έγιναν με βάση το άρθρο 111Α του περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμου.

Ωστόσο, όσον αφορά τουλάχιστον στην προβεβλημένη περίπτωση του καταζητούμενου Μαλαισιανού Jho Taek Low , ο οποίος έλαβε κυπριακό διαβατήριο με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου το 2015, η διαπίστωση αυτή δεν φαίνεται να είναι ορθή.

Ένα πρώτο επιχείρημα είναι ότι το άρθρο 111Α εντάσσεται συστηματικά ως υποπερίπτωση στο γενικότερο άρθρο 111 που προβλέπει τις προϋποθέσεις απόκτησης της ιδιότητας του πολίτη της Δημοκρατίας δυνάμει πολιτογράφησης.

Σύμφωνα με το άρθρο αυτό, «ο Υπουργός, όταν υποβληθεί σ' αυτόν αίτηση κατά τον καθορισμένο τύπο και τρόπο από οποιοδήποτε αλλοδαπό ενήλικα και με πλήρη ικανότητα, ο οποίος ικανοποιεί τον Υπουργό ότι κατέχει τα προσόντα για πολιτογράφηση σύμφωνα με τις διατάξεις του Τρίτου Πίνακα, δύναται να χορηγήσει σ' αυτόν πιστοποιητικό πολιτογράφησης».

Το άρθρο 111Α εδ.(2) καθιερώνει εξαίρεση ως προς το γενικό κανόνα του άρθρου 111, προβλέποντας: «Το Υπουργικό Συμβούλιο μπορεί να επιτρέψει την πολιτογράφηση αλλοδαπών επιχειρηματιών και επενδυτών χωρίς να ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις που περιγράφονται στις παραγράφους (1)(α), (1)(β) και (1)(δ) του Τρίτου Πίνακα».

Σύμφωνα με τον Τρίτο Πίνακα τα προσόντα πολιτογράφησης που κατ’ εξαίρεση δεν απαιτείται να συντρέχουν για την πολιτογράφηση αλλοδαπού επενδυτή (δηλαδή οι παράγραφοι  (1)(α), (1)(β) και (1)(δ)) αφορούν σε προηγούμενη διαμονή του ενδιαφερόμενου στην Δημοκρατία και σε πρόθεση διαμονής.[1]

Σημειωτέον ότι το υπό γ) προσόν του τρίτου πίνακα, δηλαδή ο ενδιαφερόμενος να είναι καλού χαρακτήρα, παραμένει ισχύον για την περίπτωση του άρθρου 111Α.

Όπως προειπώθηκε, το άρθρο 113 του Περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμου του 2002 (141(Ι)/02) προβλέπει τις προϋποθέσεις ανάκλησης της πράξης χορήγησης της υπηκοότητας. Πέραν του εδαφίου (3), στο οποίο έγινε ήδη λόγος παραπάνω, το  εδ.(2) αναφέρει τα εξής: «Τηρουμένων των διατάξεων του άρθρου αυτού το Υπουργικό Συμβούλιο μπορεί με Διάταγμα να στερήσει οποιοδήποτε τέτοιο πολίτη από την ιδιότητα του πολίτη της Δημοκρατίας εάν ικανοποιηθεί ότι η εγγραφή ή το πιστοποιητικό πολιτογράφησης αποκτήθηκε με δόλο, ψευδείς παραστάσεις ή απόκρυψη οποιουδήποτε ουσιώδους γεγονότος».

Επίσης, το εδ.(5) του ίδιου άρθρου προβλέπει: «Το Υπουργικό Συμβούλιο δεν αποστερεί οποιοδήποτε πρόσωπο από την ιδιότητά του ως πολίτη σύμφωνα με το άρθρο αυτό εκτός εάν ικανοποιηθεί ότι δε συντελεί στο δημόσιο συμφέρον όπως το πρόσωπο αυτό εξακολουθήσει να είναι πολίτης της Δημοκρατίας».

Έχουν εφαρμογή τα δύο παραπάνω εδάφια στην περίπτωση, για παράδειγμα, του Μαλαισιανού καταζητούμενου; Ας δούμε το εδάφιο (2) αρχικά. Με βάση τα όσα γνωρίζουμε και με την προϋπόθεση ότι οι πληροφορίες που δημοσιεύθηκαν είναι αληθείς, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η συγκεκριμένη πολιτογράφηση ήταν αποτέλεσμα δόλου, ψευδών παραστάσεων ή απόκρυψης ουσιωδών γεγονότων. Κι αυτό γιατί ανάμεσα στα απαιτούμενα έγγραφα που πρέπει να προσκομίσει ο αιτών επενδυτής στην αίτησή του για πολιτογράφηση είναι και το Έντυπο Μ127, πλήρως συμπληρωμένο και υπογεγραμμένο ενώπιον Πρωτοκολλητή κυπριακού δικαστηρίου ή προξενικού λειτουργού,όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται [2].

Η παράγραφος VII του εντύπου αυτού φέρει τον τίτλο «Στοιχεία αφορώντα εις δικαστικά μέτρα ασκηθέντα εναντίον του αιτούντος: 28.Λεπτομέρειαι καθ’ όσον αφορά εις άπαντα τα πάσης φύσεως δικαστικά μέτρα τα ασκηθέντα εναντίον υμών παρ’ οιωδήποτε δικαστηρίω αστικής ή ποινικής δικαιοδοσίας: (Εάν η απάντησις είναι αρνητική γράψατε «ΟΥΔΕΝ»)». Εάν ο εν λόγω καταζητούμενος και, υπό την προϋπόθεση ότι κατά το χρόνο της αίτησης διωκόταν ποινικά ή αστικά για αδίκημα ή αδικήματα, συμπλήρωσε στον οικείο τόπο της αίτησης «Ουδέν» , τότε αυτό συνιστά ψευδή παράσταση και απόκρυψη ουσιώδους γεγονότος κατά την έννοια του εδαφίου (2) του άρθρου 113 του ως άνω νόμου και συντρέχει περίπτωση ανάκλησης της πολιτογράφησης του[3].

Όσον αφορά στο εδάφιο (5), σε περιπτώσεις, όπως η συγκεκριμένη του Μαλαισιανού, μετά από τόση αρνητική δημοσιότητα και προβολή και εκτός συνόρων, δεν θα είναι δυσχερές να αποδειχθεί ότι η εξακολούθηση της ιδιότητας του πολίτη της Δημοκρατίας στο συγκεκριμένο πρόσωπο δεν συντελεί στο δημόσιο συμφέρον.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι το επικαλούμενο «νομικό κενό» που εμποδίζει την ανάκληση διαβατηρίων που χορηγήθηκαν σε αλλοδαπούς επενδυτές , στην περίπτωση που αυτοί διώκονται με δικαστικά μέτρα σε οποιαδήποτε άλλη χώρα, στην πραγματικότητα δεν υφίσταται.

Αυτό γιατί αφενός, κατά την εδώ υποστηριζόμενη άποψη, η μη ρητή αναφορά του άρθρου 111Α στο άρθρο 113 εδ (3) προκειμένου να εφαρμοστεί προφανώς η περίπτωση (α) (Μέ έργα ή με λόγια επέδειξε, έλλειψη νομιμοφροσύνης ή δυσμένεια στη Δημοκρατία) δεν αποκλείει την de lege ferenda υπαγωγή και της περίπτωσης των πολιτογραφημένων αλλοδαπών επενδυτών στη συγκεκριμένη διάταξη, αφετέρου γιατί ακόμα και αν δεν τύγχανε εφαρμογής το άρθρο 113 εδ(3) , βρίσκουν εφαρμογή τα έδάφια (2) και (5) του ίδιου άρθρου, για τους λόγους που ήδη αναφέρθηκαν.

---

[1] (α) Διαμονή στη Δημοκρατία για όλο το χρονικό διάστημα των αμέσως προηγούμενων 12 μηνών από την ημερομηνία της αίτησης, και (β) κατά τη διάρκεια των αμέσως προηγούμενων από το πιο πάνω αναφερόμενο δωδεκάμηνο χρονικό διάστημα επτά ετών, είτε διέμενε στη Δημοκρατία, είτε διετέλεσε στη δημόσια υπηρεσία της Δημοκρατίας, είτε μερικώς το ένα και μερικώς το άλλο, για χρονικά διαστήματα που αθροισμένα να μην είναι λιγότερα των τεσσάρων ετών: Νοείται ότι οι φοιτητές, επισκέπτες και αυτοεργοδοτούμενοι, καθώς και οι αθλητές, προπονητές, τεχνικοί αθλημάτων, οικιακοί βοηθοί, νοσοκόμοι και οι εργαζόμενοι σε Κύπριους ή ξένους εργοδότες ή σε υπεράκτιες εταιρείες, που διαμένουν στη Δημοκρατία αποκλειστικά με σκοπό την εργασία, όπως επίσης και οι σύζυγοι, τα τέκνα ή άλλα εξαρτώμενά τους πρόσωπα, πρέπει, κατά τη διάρκεια των αμέσως προηγούμενων τουλάχιστον επτά ετών να συγκεντρώνουν συνολική διαμονή στη Δημοκρατία τουλάχιστον επτά ετών, από την οποία το ένα έτος αμέσως πριν την ημερομηνία υποβολής της αίτησής τους η διαμονή του να είναι συνεχής,.. (δ) έχει πρόθεση σε περίπτωση χορήγησης σ' αυτόν πιστοποιητικού—(i) να διαμένει στη Δημοκρατία,(ii) να εισέλθει ή να εξακολουθήσει να διατελεί στη δημόσια υπηρεσία της Δημοκρατίας ή υπηρεσία σε διεθνή οργανισμό του οποίου η Δημοκρατία είναι μέλος ή υπηρεσία σε οποιοδήποτε σύνδεσμο, εταιρεία ή σώμα που ιδρύθηκε στη Δημοκρατία.

[2] http://www.moi.gov.cy/moi/crmd/crmd.nsf/098167CBB2390135C2257D23002BE3F2/$file/M127.pdf. 
[3] Βλ. σχετικά και την απόφαση του ΔΕΕ του 2010 στην υπόθεση C-135/08, Janko Rottmann κατά Freistaat Bayern, όπου το ∆ικαστήριο επιβεβαίωσε ότι ένα κράτος µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά την άσκηση της αρµοδιότητάς του στον τοµέα της ιθαγένειας, µπορεί να ανακαλεί την πράξη απονοµής της ιθαγένειάς του σε πολίτη της Ένωσης, εφόσον ο ενδιαφερόµενος την απέκτησε, κατόπιν πολιτογράφησης, χάρη σε απάτη.