Δικαστική ήττα των τραπεζών στη Γερμανία: Η σιωπή του καταναλωτή στη μεταβολή των τραπεζικών όρων δεν συνιστά αποδοχή

Σημαντική απόφαση υπέρ των δανειοληπτών-καταναλωτών εξέδωσε το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Δικαστήριο (BGH), σύμφωνα με την οποία κρίθηκε άκυρη η μονομερής μεταβολή των γενικών συναλλακτικών όρων σε λογαριασμούς καταθέσεων.

Οργανώσεις καταναλωτών είχαν προσφύγει δικαστικά εναντίον της τράπεζας Postbank, η οποία μονομερώς αποφάσιζε και με επιστολή της γνωστοποιούσε στους πελάτες της, αυξήσεις στα έξοδα τήρησης και παρακολούθησης σε λογαριασμούς καταθέσεων. Σύμφωνα με τους Γενικούς Όρους Συναλλαγών (ΓΟΣ) της συγκεκριμένης τράπεζας ο πελάτης θεωρείται ότι έχει αποδεχθεί την αύξηση, εφόσον δεν εκφράζει αντίρρηση εντός δύο μηνών. Οι καταναλωτικές οργανώσεις χαρακτήριζαν αυθαίρετη αυτή τη συμπεριφορά της τράπεζας, ωστόσο έχασαν τη δίκη στο πρωτοδικείο, αλλά και στο Εφετείο της Κολωνίας.

Όμως η υπόθεση κατέληξε στο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Καρλσρούης, το οποίο τελικά δικαίωσε τις καταναλωτικές οργανώσεις. Η ουσία της απόφασης είναι ότι «η σιωπή δεν συνιστά αποδοχή». Στη συγκεκριμένη περίπτωση αυτό σημαίνει ότι εάν η τράπεζα ενημερώνει γραπτώς τον πελάτη για μία μονομερή μεταβολή στους Γενικούς Όρους Συναλλαγών και εκείνος δεν αντιδρά, αυτό δεν σημαίνει ότι αποδέχεται τη μεταβολή αυτή. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Γερμανίας κρίνει ότι αυτή η πρακτική των τραπεζών μπορεί να οδηγήσει σε μία άνιση σχέση με τον πελάτη και τελικά σε μία μονομερή και ουσιώδη μεταβολή των όρων της σύμβασης εις βάρος του. Οι δικαστές επικρίνουν ρητώς το ενδεχόμενο «να προσελκύει η τράπεζα τον πελάτη με έναν δωρεάν λογαριασμό καταθέσεων και στη συνέχεια, αφότου έχει υπογραφεί η σύμβαση, να επιβάλλει έξοδα τήρησης στον λογαριασμό», μεταβάλλοντας μονομερώς τον δωρεάν λογαριασμό σε λογαριασμό επί πληρωμή. 

Η συγκεκριμένη απόφαση αφορά κατά κύριο λόγο στην Postbank. Ενδιαφέρει όμως και έντεκα εκατομμύρια καταθέτες της Commerzbank, της δεύτερης μεγαλύτερης γερμανικής τράπεζας, η οποία είχε επίσης αποφασίσει μονομερώς να ζητήσει από τους πελάτες της, από την 1η Ιουλίου, ποσό 4,90 ευρώ μηνιαίως ως «έξοδα τήρησης» για κάθε τρεχούμενο λογαριασμό. Αλλαγή στους όρους συναλλαγών είχε αποφασίσει μονομερώς και η Comdirect, θυγατρική της Commerzbank, από την 1η Μαΐου. Με το νέο καθεστώς η Comdirect θα διέθετε δωρεάν τραπεζικό λογαριασμό μόνο στους πελάτες, οι οποίοι όχι απλώς χρησιμοποιούν τακτικά τον συγκεκριμένο λογαριασμό, αλλά καταγράφουν κάθε μήνα εισροές τουλάχιστον 700 ευρώ και επιπλέον διενεργούν τουλάχιστον τρεις πληρωμές τον μήνα μέσω Apple Pay ή Google Pay. Μετά την ετυμηγορία του Δικαστηρίου της Καρλσρούης, εκπρόσωπος της Commerzbank δήλωσε ότι η υλοποίηση των σχεδίων αυτών αναβάλλεται προσωρινά, καθώς η τράπεζα επιφυλάσσεται να μελετήσει το πλήρες σκεπτικό της απόφασης.

Πραγματικά, η απόφαση των δικαστών θα πρέπει να διαβαστεί και να μελετηθεί με ιδιαίτερη προσοχή. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται να απαγορεύει τη μονομερή μεταβολή στους όρους συναλλαγών, όχι όμως και την οικονομική επιβάρυνση καθαυτή. Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες θα είχαν το δικαίωμα να επιβάλλουν τέλη για τήρηση και παρακολούθηση του τραπεζικού λογαριασμού, ζητώντας από τον πελάτη να συναινέσει και διευκρινίζοντας ότι σε διαφορετική περίπτωση μπορούν να καταγγείλουν τη σύμβαση και να κλείσουν τον λογαριασμό. Από την πλευρά του ασφαλώς και ο πελάτης θα έχει το δικαίωμα να αναζητήσει άλλο πιστωτικό ίδρυμα με καλύτερους όρους συναλλαγών. Ωστόσο σήμερα ελάχιστα πιστωτικά ιδρύματα προσφέρουν στους πελάτες τους τη δυνατότητα να ανοίξουν δωρεάν λογαριασμό. Εξαιρέσεις προβλέπονται ενίοτε για μαθητές ή φοιτητές (όπως στην Deutsche Bank) ή για νέους κάτω των 28 ετών (όπως στo online banking της ING). Αναλυτές εκτιμούν ότι, καθώς παρατείνεται η πολιτική των αρνητικών επιτοκίων, όλο και περισσότερες τράπεζες θα επιβάλλουν κάποια οικονομική επιβάρυνση. Η εφημερίδα Handelsblatt επισημαίνει ότι, σύμφωνα με στοιχεία της Γερμανικής Στατιστικής Υπηρεσίας, η οικονομική επιβάρυνση από τέλη και προμήθειες που έχουν επιβάλλει οι τράπεζες στους πελάτες τους αυξήθηκε ήδη κατά 25% στο χρονικό διάστημα 2015-2019.

Καταναλωτικές οργανώσεις επισημαίνουν στην ενημερωτική ιστοσελίδα tagesschau.de ότι, σύμφωνα με την τελευταία απόφαση του Δικαστηρίου της Καρλσρούης, κάθε μονομερής αύξηση στις χρεώσεις των τραπεζών για την τήρηση λογαριασμών που έγινε μετά την 1η Ιανουαρίου 2018 πρέπει να θεωρείται άκυρη. Εάν ισχύει αυτό οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούσαν να κινηθούν νομικά, ζητώντας από τις τράπεζες να επιστραφούν οι παράνομες χρεώσεις. Άλλοι αναλυτές δεν είναι τόσο αισιόδοξοι. Όπως κι αν έχουν τα πράγματα «κανείς δεν μπορεί να υποτιμήσει τη σημασία αυτής της δικαστικής απόφασης», δηλώνει στην Handelsblatt ο Τομπίας Γιέγκερ, καθηγητής Νομικής στο πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης. (πηγή: dw.com)