Καταχρηστική ρήτρα σε καταναλωτικό δάνειο: Υποχρέωση του δικαστή να λάβει υπόψη του τις συνέπειες από την αποβολή του δανειολήπτη και της οικογένειάς του από την κύρια κατοικία τους που έχει τεθεί ως εμπράγματη εξασφάλιση (ΔΕΕ)
Σύμφωνα με το ιστορικό της υπόθεσης, στη Σλοβακία, η τράπεζα Všeobecná úverová banka χορήγησε σε δύο πελάτες καταναλωτικό δάνειο με εικοσαετή περίοδο αποπληρωμής. Οι πελάτες συνέστησαν εμπράγματη ασφάλεια επί της οικογενειακής τους κατοικίας. Λόγω τρίμηνης καθυστέρησης ως προς την καταβολή ποσού περίπου 1000 ευρώ κατά το πρώτο έτος της σύμβασης, η τράπεζα ενεργοποίησε τη ρήτρα πρόωρης λύσης της συμβάσης.
Η επίμαχη ρήτρα παρέχει τη δυνατότητα στην τράπεζα να αξιώσει την πρόωρη ολοσχερή εξόφληση του οφειλόμενου υπολοίπου και να επισπεύσει τον εξωδικαστικό πλειστηριασμό της οικογενειακής κατοικίας. Οι πελάτες ζήτησαν από σλοβακικό δικαστήριο να αναστείλει τον πλειστηριασμό ο οποίος, κατ’ αυτούς, παραβιάζει τα δικαιώματά τους ως καταναλωτών.
Το σλοβακικό δίκαιο επιτρέπει την ενεργοποίηση μιας τέτοιας ρήτρας πρόωρης λύσης της συμβάσης αν ο δανειολήπτης καθυστερήσει επί τρίμηνο την καταβολή των δόσεων και αν ο δανειστής τηρήσει επιπροσθέτως την υποχρέωση όχλησης τουλάχιστον 15 ημέρες πριν από την άσκηση του δικαιώματος αυτού. Τα δικαστήρια δεν υποχρεούνται να ελέγχουν την αναλογικότητα της εν λόγω ρήτρας σε συνάρτηση με τη σοβαρότητα της αθέτησης από τον καταναλωτή των υποχρεώσεών του με γνώμονα το ποσό και τη διάρκεια της πίστωσης. Το σλοβακικό δικαστήριο ερωτά το Δικαστήριο αν ένας τέτοιος δικαστικός έλεγχος είναι συμβατός με το δίκαιο της Ένωσης.
Το Δικαστήριο της ΕΕ απαντά ότι ο δικαστικός έλεγχος του ενδεχομένως καταχρηστικού χαρακτήρα της ρήτρας πρέπει να περιλαμβάνει τον έλεγχο της αναλογικότητάς της. Συγκεκριμένα, διευκρινίζει ότι η επίμαχη ρήτρα πρόωρης λύσης της συμβάσης εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας για τις καταχρηστικές ρήτρες [1] .
Ο ανωτέρω έλεγχος περιλαμβάνει εξέταση της σοβαρότητας της αθέτησης από τον καταναλωτή των συμβατικών του υποχρεώσεων, όπως εξέταση του ποσού των ληξιπρόθεσμων δόσεων οι οποίες δεν καταβλήθηκαν σε σχέση με το συνολικό ποσό της πίστωσης και τη διάρκεια της σύμβασης.
Περαιτέρω, ο δικαστής πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις συνέπειες από την αποβολή του δανειολήπτη και της οικογενείας του από τη στέγη που αποτελεί την κύρια κατοικία τους, δεδομένου ότι το δικαίωμα στην κατοικία είναι θεμελιώδες δικαίωμα. Αν ο δικαστής καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ρήτρα είναι καταχρηστική, πρέπει να την αφήσει ανεφάρμοστη. (πηγή: curia.europa.eu)
Το πλήρες κείμενο της απόφασης εδώ
_____________
1 Οδηγία 93/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 5ης Απριλίου 1993, σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές. Πράγματι, μολονότι είναι αληθές ότι η επίμαχη συμβατική ρήτρα επαναλαμβάνει διατάξεις του σλοβακικού δικαίου, εντούτοις δεν φαίνεται να πρόκειται για διατάξεις αναγκαστικού δικαίου. Μόνο, όμως, στην περίπτωση συμβατικών ρητρών που απηχούν νομοθετικές ή κανονιστικές διατάξεις αναγκαστικού δικαίου μπορεί να θεωρηθεί ότι ο εθνικός νομοθέτης καθιέρωσε ισορροπία μεταξύ του συνόλου των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλομένων και, ως εκ τούτου, μπορεί να δικαιολογηθεί η εξαίρεση των ρητρών αυτών από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας.
Σχόλια