H Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε στις 24/7/2024 την Έκθεση του 2024 για το κράτος δικαίου για τα κράτη- μέλη , μεταξύ των οποίων και για την κατάσταση του κράτους δικαίου στην Κύπρο.
Ακολουθεί η περίληψη των ευρημάτων της ΕΕ για το κράτος δικαίου στην Κύπρο:
"Η σημαντική μεταρρύθμιση του κυπριακού δικαστικού συστήματος και οι νέοι κανόνες πολιτικής δικονομίας αποτελούν θετικές εξελίξεις που έτυχαν ευνοϊκής υποδοχής απ’ όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η κυβέρνηση βρίσκεται σε νομοπαρασκευαστική διαδικασία με στόχο τον διαχωρισμό του συμβουλευτικού και του εισαγγελικού ρόλου της Νομικής Υπηρεσίας, γεγονός που αποτελεί θετικό βήμα προς την ενίσχυση της ανεξαρτησίας της εισαγγελικής αρχής. Εξακολουθεί να μην υπάρχει δυνατότητα ελέγχου των αποφάσεων του γενικού εισαγγελέα περί μη άσκησης δίωξης ή διακοπής της διαδικασίας. Οι προσπάθειες για τη βελτίωση του χαμηλού επιπέδου ψηφιοποίησης συνεχίζονται, ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις, μεταξύ άλλων όσον αφορά την εγκατάσταση του νέου ηλεκτρονικού συστήματος διαχείρισης υποθέσεων. Οι δυσκολίες στην προσέλκυση υποψηφίων με τα κατάλληλα προσόντα για το δικαστικό σώμα και η συνεχιζόμενη έλλειψη υποστηρικτικού προσωπικού θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά το έργο των δικαστηρίων. Η εφαρμογή μέτρων για τη μείωση της υπερβολικής διάρκειας των διαδικασιών συνεχίζεται με ταχύ ρυθμό, ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρές προκλήσεις όσον αφορά την αποδοτικότητα της δικαιοσύνης, ιδίως για τις υποθέσεις ενώπιον δευτεροβάθμιων δικαστηρίων.
Έχουν ληφθεί μέτρα για την αύξηση των πόρων που διαθέτει η Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς και για την επιτάχυνση της καθυστερημένης παρακολούθησης της εφαρμογής της εθνικής στρατηγικής κατά της διαφθοράς. Η περιορισμένη πρόσβαση σε σχετικές πληροφορίες επηρεάζει την ικανότητα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας να διενεργεί αποτελεσματικά ελέγχους. Λίγες υποθέσεις προχώρησαν, συμπεριλαμβανομένων υποθέσεων διαφθοράς σε υψηλό επίπεδο, και ο αριθμός των καταδικαστικών αποφάσεων παρέμεινε περιορισμένος. Ψηφίστηκε νέα νομοθεσία για τις δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων, αλλά αναμένεται να τεθεί σε ισχύ και να εφαρμοστεί αποτελεσματικά. Τα μέτρα για την άσκηση πίεσης ή επιρροής από ομάδες συμφερόντων (lobbying) άρχισαν να εφαρμόζονται και οι κανόνες σχετικά με τις συγκρούσεις συμφερόντων για τους βουλευτές εξακολουθούν να παρακολουθούνται. Οι κανόνες ακεραιότητας για τα πρόσωπα που ασκούν ανώτατα εκτελεστικά καθήκοντα βρίσκονται υπό συζήτηση και δεν προβλέπονται αλλαγές για τους βουλευτές. Υπάρχουν μέτρα για την ακεραιότητα των δικαστών, ενώ εκφράστηκαν ορισμένες ανησυχίες σχετικά με το σύστημα εποπτείας και λογοδοσίας της Αστυνομίας. Καταρτίστηκαν κατευθυντήριες γραμμές για τον χειρισμό των καταγγελιών δυσλειτουργιών. Έχουν αναληφθεί ειδικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση του υψηλού κινδύνου διαφθοράς στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων και στις τοπικές διοικήσεις.
Δεν υπήρξαν περαιτέρω κανονιστικές αλλαγές στο πλαίσιο σχετικά με τη διαφάνεια της ιδιοκτησίας των μέσων μαζικής επικοινωνίας ούτε για την αντιμετώπιση της έλλειψης νομοθεσίας και διαφάνειας στον τομέα της κρατικής διαφήμισης. Έχει γίνει πρόοδος όσον αφορά την ανεξάρτητη διακυβέρνηση των δημόσιων μέσων μαζικής επικοινωνίας, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία διαβούλευσης που ξεκίνησε το 2022 σχετικά με την προγραμματισμένη αναθεώρηση του νόμου για την κανονιστική ρύθμιση των δημόσιων μέσων μαζικής επικοινωνίας. Ένα νομοσχέδιο για την ελευθερία του Τύπου, το οποίο αποσκοπεί στη θέσπιση διατάξεων σχετικά με τα ηλεκτρονικά μέσα μαζικής επικοινωνίας, στην κατοχύρωση κώδικα πρακτικής στη νομοθεσία και στην εγγύηση της ασφάλειας των δημοσιογράφων και άλλων εργαζομένων στα μέσα ενημέρωσης, αποσύρθηκε μετά από διαβουλεύσεις. Παρά το ότι έχει ξεκινήσει ενημερωτική εκστρατεία με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με το δικαίωμα πρόσβασής του σε πληροφορίες, εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις όσον αφορά την υλοποίηση της εκστρατείας αυτής.
Η έναρξη λειτουργίας της πλατφόρμας ηλεκτρονικής διαβούλευσης αποτελεί ένα βήμα προς τη βελτίωση της αποτελεσματικής και έγκαιρης διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη κατά τη νομοθετική διαδικασία, αλλά απαιτούνται περαιτέρω μέτρα για την ουσιαστική δημόσια διαβούλευση. Ο διαμεσολαβητής (επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) αναλαμβάνει πρόσθετο ρόλο στην παρακολούθηση της συμμόρφωσης με τα θεμελιώδη δικαιώματα. Ένα νομοσχέδιο αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των επίμονων προκλήσεων που αφορούν τη μη συμμόρφωση τμημάτων της διοίκησης με αποφάσεις διοικητικών δικαστηρίων. Τα σχέδια τακτικού διαλόγου μεταξύ των αρχών και της κοινωνίας των πολιτών είναι ενθαρρυντικά, ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τις διοικητικές απαιτήσεις που επιβάλλονται στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.
Συστάσεις:
Συνολικά, όσον αφορά τις συστάσεις που διατυπώθηκαν στην έκθεση του 2023 για το κράτος δικαίου, η Κύπρος σημείωσε:
• Κάποια πρόοδο ως προς την ενίσχυση της ανεξαρτησίας και της λογοδοσίας της εισαγγελικής αρχής, μεταξύ άλλων με την πρόβλεψη της δυνατότητας ελέγχου των αποφάσεων του γενικού εισαγγελέα περί μη άσκησης δίωξης ή διακοπής της διαδικασίας, λαμβανομένων υπόψη των ευρωπαϊκών προτύπων για την ανεξαρτησία και την αυτονομία της εισαγγελικής αρχής.
• Κάποια πρόοδο ως προς τη διασφάλιση ότι η νεοσύστατη Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς διαθέτει τους οικονομικούς, ανθρώπινους και τεχνικούς πόρους για την αποτελεσματική άσκηση των αρμοδιοτήτων της.
• Σημαντική πρόοδο ως προς τη θέσπιση κανόνων σχετικά με τη δημοσιοποίηση περιουσιακών στοιχείων από τους αιρετούς αξιωματούχους, ώστε να καθιερωθεί η τακτική και ολοκληρωμένη υποβολή δηλώσεων, σε συνδυασμό με αποτελεσματικούς, τακτικούς και πλήρεις ελέγχους.
• Μηδενική πρόοδο ως προς τη θέσπιση νομοθεσίας για τη διασφάλιση δίκαιης και διαφανούς κατανομής των διαφημιστικών δαπανών από το κράτος και τις κρατικές επιχειρήσεις.
• Κάποια περαιτέρω πρόοδο ως προς την προώθηση της διαδικασίας που αποσκοπεί στην ισχυροποίηση των κανόνων και των μηχανισμών για την ενίσχυση της ανεξάρτητης διακυβέρνησης των δημόσιων μέσων μαζικής επικοινωνίας, λαμβανομένων υπόψη των ευρωπαϊκών προτύπων για τα δημόσια μέσα μαζικής επικοινωνίας.
• Κάποια περαιτέρω πρόοδο όσον αφορά την προώθηση της έγκρισης του πλαισίου για την αποτελεσματική και έγκαιρη διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη κατά τη νομοθετική διαδικασία και τη διασφάλιση της εφαρμογής του.
Στη βάση αυτή, και λαμβανομένων υπόψη άλλων εξελίξεων που έλαβαν χώρα κατά την περίοδο αναφοράς, και παράλληλα με την υπενθύμιση των σχετικών δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, συνιστάται στην Κύπρο:
• Να προωθήσει σχέδια για τη θέσπιση νομοθεσίας με στόχο να αποσαφηνιστεί η διάκριση μεταξύ των συμβουλευτικών και εισαγγελικών καθηκόντων του γενικού εισαγγελέα και να λάβει μέτρα για την καθιέρωση αποτελεσματικού ελέγχου των αποφάσεών του περί μη άσκησης δίωξης ή διακοπής της διαδικασίας, λαμβάνοντας υπόψη τα ευρωπαϊκά πρότυπα για την ανεξαρτησία και την αυτονομία της εισαγγελικής αρχής.
• Να συνεχίσει τις προσπάθειες ώστε να διασφαλίσει ότι η Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς διαθέτει τους οικονομικούς, ανθρώπινους και τεχνικούς πόρους για την αποτελεσματική άσκηση των αρμοδιοτήτων της.
• Να διασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή κανόνων σχετικά με τη δημοσιοποίηση περιουσιακών στοιχείων από τους αιρετούς αξιωματούχους, ώστε να καθιερωθεί η τακτική και ολοκληρωμένη υποβολή δηλώσεων, σε συνδυασμό με αποτελεσματικούς, τακτικούς και πλήρεις ελέγχους.
• Να θεσπίσει νομοθεσία για τη διασφάλιση δίκαιης και διαφανούς κατανομής των διαφημιστικών δαπανών από το κράτος και τις κρατικές επιχειρήσεις.
• Να προωθήσει περαιτέρω τη διαδικασία που αποσκοπεί στην ισχυροποίηση των κανόνων και των μηχανισμών για την ενίσχυση της ανεξάρτητης διακυβέρνησης των δημόσιων μέσων μαζικής επικοινωνίας, λαμβάνοντας υπόψη τα ευρωπαϊκά πρότυπα για τα δημόσια μέσα μαζικής επικοινωνίας.
• Να συνεχίσει τις προσπάθειες για διασφάλιση αποτελεσματικής και έγκαιρης διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη κατά τη νομοθετική διαδικασία και να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις."
Σχόλια