Προστασία του εγγυητή δανείου - Το δικαίωμα πληροφόρησης πριν και μετά την υπογραφή της σύμβασης εγγύησης
Γράφει ο Γιώργος Καζολέας, Δικηγόρος
Η σύμβαση εγγύησης συνίσταται στη δημιουργία ενοχής, με την οποία δημιουργείται ενοχικό δικαίωμα του δανειστή με αντίστοιχης φύσης υποχρέωση του εγγυητή, δηλαδή ο εγγυητής μετατρέπεται σε οφειλέτη του δανειστή, με αποτέλεσμα το σύνολο της περιουσίας του να καθίσταται υπέγγυο προς αναγκαστική εκτέλεση για την αποπληρωμή του εγγυητικού χρέους.
Ως προς την ευθύνη του εγγυητή, εκτός αν προνοείται διαφορετικά στη σύμβαση εγγυήσεως, ο εγγυητής ευθύνεται στην έκταση που ευθύνεται και ο πρωτοφειλέτης.[2]
Η προστασία του εγγυητή δανείου στην ευρωπαϊκή νομοθεσία είναι ένα θέμα που διέπεται από διάφορους κανονισμούς και οδηγίες που έχουν σκοπό να εξασφαλίσουν δίκαιη μεταχείριση και να προστατεύσουν τα δικαιώματα του εγγυητή. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η προστασία αυτή βασίζεται σε δύο βασικές αρχές: Την ενημέρωση του εγγυητή (δικαίωμα πληροφόρησης) και την αναλογικότητα της εγγύησης σε σχέση με τις οικονομικές δυνατότητές του.
Νομικό πλαίσιο σε ΕΕ και Κύπρο
1. Οδηγία 93/13/ΕΟΚ σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές
Η Οδηγία αυτή, που έχει εφαρμογή σε συμβάσεις καταναλωτών, προβλέπει ότι οι όροι που είναι αθέμιτοι ή υπερβολικά επιβαρυντικοί για τον καταναλωτή μπορούν να κριθούν άκυροι. Αυτό σημαίνει ότι αν μια ρήτρα της σύμβασης που αφορά την εγγύηση είναι αθέμιτη, ο εγγυητής μπορεί να ζητήσει την αναγνώριση της ακυρότητάς της.
Στην υπόθεση C-74/15 [3], το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) εξέτασε αν η Οδηγία 93/13/ΕΟΚ σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες σε συμβάσεις καταναλωτών εφαρμόζεται σε συμβάσεις εγγύησης και εμπράγματης ασφάλειας (συμβάσεις υποθήκευσης) που συνάπτονται μεταξύ φυσικών προσώπων και πιστωτικών ιδρυμάτων, όταν τα φυσικά πρόσωπα ενεργούν για σκοπούς εκτός του επαγγελματικού τους πεδίου και δεν έχουν λειτουργική σύνδεση με την εμπορική εταιρεία υπέρ της οποίας παρέχουν την εγγύηση.
Το ΔΕΕ αποφάνθηκε ότι η Οδηγία 93/13/ΕΟΚ μπορεί να εφαρμοστεί σε τέτοιες συμβάσεις εγγύησης ή εμπράγματης ασφάλειας, εφόσον τα φυσικά πρόσωπα ενεργούν για σκοπούς εκτός του επαγγελματικού τους πεδίου και δεν έχουν λειτουργική σύνδεση με την εταιρεία υπέρ της οποίας παρέχουν την εγγύηση.
2. Η Οδηγία για τις συμβάσεις καταναλωτικής πίστης (Οδηγία 2008/48/ΕΚ)
Η συγκεκριμένη οδηγία προβλέπει ότι ο δανειολήπτης πρέπει να ενημερώσει πλήρως τον εγγυητή πριν την υπογραφή της εγγύησης. Οι πληροφορίες που παρέχονται στον εγγυητή πρέπει να είναι κατανοητές και να περιλαμβάνουν λεπτομέρειες σχετικά με τις υποχρεώσεις του δανειολήπτη και τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η εγγύηση στον εγγυητή. Σημειώνεται ότι η Οδηγία αυτή δεν εφαρμόζεται στις συμβάσεις πίστωσης που εξασφαλίζονται είτε με υποθήκη είτε με άλλη παρόμοια εγγύηση που χρησιμοποιείται γενικά σε κράτος μέλος για ακίνητα περιουσιακά στοιχεία, ή που εξασφαλίζονται βάσει δικαιώματος σχετιζομένου με ακίνητα περιουσιακά στοιχεία.
3. Η Οδηγία σχετικά με τις συμβάσεις πίστωσης για καταναλωτές για ακίνητα που προορίζονται για κατοικία (Οδηγία 2014/17/ΕΕ)
Η οδηγία αυτή καλύπτει τις συμβάσεις των στεγαστικών δανείων και διευρύνει την προστασία του εγγυητή, απαιτώντας πιο αυστηρές διαδικασίες για την ενημέρωση του εγγυητή και τον έλεγχο της ικανότητάς του να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του. Ειδικότερα, απαιτείται η εξασφάλιση ότι ο εγγυητής είναι σε θέση να αντιληφθεί τις συνέπειες της εγγύησης.
Το δικαίωμα πληροφόρησης
Ο εγγυητής έχει το δικαίωμα να ζητήσει πληροφορίες από τον δανειολήπτη και την τράπεζα πριν την υπογραφή της σύμβασης εγγύησης. Επίσης, μετά την υπογραφή της σύμβασης, αν ο δανειολήπτης αδυνατεί να αποπληρώσει το δάνειο, ο εγγυητής μπορεί να κάνει χρήση του δικαιώματός του να προβεί σε αναγκαία νομικά μέτρα, όπως τη διαγραφή ή τη μείωση της οφειλής, εάν θεωρεί ότι οι όροι της εγγύησης είναι υπερβολικοί ή αθέμιτοι.
Το δικαίωμα πληροφόρησης του εγγυητή κατά τη λειτουργία της συμβατικής σχέσης εγγύησης που έχει καταρτισθεί με το πιστωτικό ίδρυμα σε σχέση με την εξέλιξη της κύριας δανειακής σύμβασης, για την οποία παρασχέθηκε η εγγύηση, κατοχυρώνεται ευθέως στη νομοθεσία της Κύπρου και ειδικότερα στο άρθρο 12 (1) του περί της Προστασίας Ορισμένης Κατηγορίας Εγγυητών Νόμου του 2003 (197(I)/2003).
Σύμφωνα με αυτό, σε κάθε σύμβαση εγγύησης, η τράπεζα υποχρεούται να ενημερώνει χωρίς καθυστέρηση γραπτώς τον εγγυητή με επιστολή στη διεύθυνσή του που καταγράφηκε στη συμφωνία δανείου ή στην τελευταία γνωστή στον πιστωτή διεύθυνσή του για κάθε καθυστέρηση καταβολής τριών τουλάχιστον δόσεων ή αθέτηση από τον πρωτοφειλέτη οποιασδήποτε άλλης υπόσχεσης ή υποχρέωσής του δυνάμει της συμφωνίας δανείου ή άρση ή μεταβολή οποιασδήποτε επιβάρυνσης που είχε τεθεί στην περιουσία του προς όφελος του πιστωτή για τους σκοπούς της συμφωνίας δανείου.
Επίσης, σύμφωνα με τον Κώδικα Συμπεριφοράς για το Χειρισμό Δανειοληπτών που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, τα πιστωτικά ιδρύματα οφείλουν να παρέχουν στους εγγυητές έγγραφο που να καθορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους.[4]
[1] Άρθρο 84 του περί Συμβάσεων Νόμου (Κεφ.149)
[2] Άρθρο 86
του περί Συμβάσεων Νόμου (Κεφ.149).
[3] Dumitru Tarcău,Ileana Tarcău κατά Banca Comercială Intesa Sanpaolo România SA κ.λπ. (Απόφαση της 19ης Νοεμβρίου 2015)
[4] Οι περί της Διαχείρισης Καθυστερήσεων Οδηγίες 2015-2020 δυνάμει του άρθρου 41 του περί Εργασιών Πιστωτικών Ιδρυμάτων Νόμου 66(I)/1997, Παράρτημα 2.
Σχόλια